Κυρίες και κύριοι,
Πρώτα και πριν εκθέσω συνοπτικά τις απόψεις μου για το μοντέλο ανάπτυξης των Δήμων και γενικότερα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη νέα εποχή για τη χώρα, θέλω να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την τιμητική πρόσκληση προκειμένου να συμμετάσχω μαζί με εκλεκτούς συνομιλητές στη συζήτηση αυτή για το νέο αναπτυξιακό μοντέλο της Ελλάδας.
Ως κοινωνία και οικονομία είναι βέβαιο ότι βρισκόμαστε σε ένα κομβικό σημείο. Αρχίζουμε να ελέγχουμε τα βάρη και τις συνέπειες της οικονομικής κατάρρευσης, παράλληλα όμως είμαστε υποχρεωμένοι να κοιτάξουμε μπροστά για να σχεδιάσουμε και να αποφασίσουμε για κρίσιμες παραμέτρους που αφορούν το νέο σχέδιο ανάπτυξης της χώρας.
Αντιλαμβάνομαι ότι οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες, ούτε μονοσήμαντες. Χρειάζεται διάλογος, συνεννόηση, συναίνεση μεταξύ όλων των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών εταίρων. Είναι αναγκαίο να αναζητήσουμε, να μελετήσουμε και να αναλύσουμε τάσεις και δυναμικές που αναπτύσσονται ήδη στο διεθνές περιβάλλον και θα ήταν ωφέλιμο και αποτελεσματικό να υιοθετήσουμε και στην Ελλάδα.
Σε αυτό το πλαίσιο, όντας καινούργιος στο χώρο της αυτοδιοίκησης - και ίσως κατά ένα τρόπο «εξωτικός» μιας και προέρχομαι από τον ιδιωτικό παραγωγικό τομέα και όχι από τον παραδοσιακό αυτοδιοικητικό χώρο της πολιτικής- θεωρώ ότι είναι σημαντικό να αναθεωρήσουμε και να επανασχεδιάσουμε το ρόλο και τη θέση που θα έχει η αυτοδιοίκηση ως θεσμός, αλλά κυρίως οι πόλεις μας, ως κοινωνικά υποσύνολα και οικονομικές μονάδες.
Γιατί όπως λένε πλέον οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο, ένας παράγοντας της μελλοντικής οικονομικής ανάπτυξης είναι η «νέα αστικοποίηση» των πόλεων. Αυτό που ονομάζεται διεθνώς, new urbanism. Η εξέλιξη αυτή διαμορφώνει σε παγκόσμιο επίπεδο, μια νέα οικονομική πραγματικότητα που καθιστά τις πόλεις φορείς μεγάλων αλλαγών που οδηγούν σε ολοένα και πιο σημαντικά τεχνολογικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη.
Κυρίες και κύριοι
Στην Ελλάδα τα χρόνια της μεταπολίτευσης για την αυτοδιοίκηση και τις πόλεις, εξαγγέλθηκαν πολλά, υποσχέθηκαν περισσότερα, και έγιναν ελάχιστα. Δεν μηδενίζω, ούτε απαξιώνω τις αλλαγές και βήματα προόδου που έγιναν όλα αυτά τα χρόνια. Η μεγάλη όμως και ουσιαστική αδυναμία ήταν ότι όλες αυτές οι αλλαγές ήταν ημιτελείς. Είτε έμειναν στα χαρτιά είτε δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ στην πράξη.
Η αυτοδιοίκηση και οι πόλεις, εάν το αποδώσουμε με εικόνα, είχαν τη δουλειά του βοηθητικού προσωπικού της κεντρικής εξουσίας. Ήταν και είναι απλό εκτελεστικό όργανο υπουργικών αποφάσεων, προεδρικών διαταγμάτων, υπηρεσιακών εγκυκλίων. Διεκπεραιωτές προειλημμένων αποφάσεων και διαχειριστές της καθημερινότητας χωρίς να έχουν πάντοτε τα αναγκαία μέσα. Υπεύθυνοι για την παροχή σημαντικού όγκου αγαθών και υπηρεσιών για τις οποίες όμως δεν έχουν ουσιαστικό ρόλο και λόγο. Κυρίως γιατί δεν έχουν λόγο και ρόλο στον οικονομικό και αναπτυξιακό σχεδιασμό και την οργάνωση της παροχής αυτών των υπηρεσιών.
Αυτή κατά την άποψη μου είναι μια σημαντική αλλαγή και μεταρρύθμιση που πρέπει να προωθήσουμε στο πλαίσιο του νέου αναπτυξιακού προτύπου. Εάν θέλουμε να παρακολουθήσουμε τις σύγχρονες τάσεις που αναπτύσσονται στο διεθνές περιβάλλον, στην εξίσωση της ανταγωνιστικότητας και της αποτελεσματικότητας για την ανάπτυξη της χωράς, πρέπει τον παράγοντα πόλεις και αυτοδιοίκηση να το βάλουμε με άλλον συντελεστή από αυτόν που είχαμε μέχρι σήμερα.
Γιατί έχει σημασία να συνειδητοποιήσουμε ότι οι ρόλοι και τα μεγέθη αλλάζουν. Και αλλάζουν διεθνώς. Οι νέες παγκόσμιες τάσεις αναδεικνύουν τη σημασία και το ρόλο που έχουν οι «έξυπνες πόλεις».
Η έννοια της έξυπνης πόλης είναι αυτή που ενσωματώνει και συνδυάζει τις δυνατότητες που δίνουν για καλύτερη αστική διακυβέρνηση και λειτουργία των πόλεων μια σειρά από πρωτοβουλίες και δράσεις όπως είναι οι νεωτερικές συμπράξεις καινοτόμων επιχειρήσεων, οι φορείς έρευνας και τεχνολογίας, οι ψηφιακοί χώροι πρωτοπορίας και οι δράσεις βιώσιμης ανάπτυξης. Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο, που μπορεί σε τοπικό επίπεδο να οδηγήσει σε δημοσιονομική ισορροπία, θετικά οικονομικά αποτελέσματα και αυτοτροφοδοτούμενη ανάπτυξη που σέβεται το περιβάλλον και τον πολίτη.
Βασικό συστατικό αυτής της στρατηγικής που έχει αναπτυχθεί σε σημαντικές πόλεις είναι η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στις διαδικασίες αυτές, τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην υλοποίησή τους. Τελικός στόχος των έξυπνων πόλεων είναι η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων μέσω των διαδικασιών αυτών και η αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση τους.
Σύμφωνα με την υφιστάμενη διεθνή εμπειρία έξι είναι οι βασικές προτεραιότητες :
Πρώτη η οικονομική ανάπτυξη: Με έμφαση στην ανάπτυξη νέων καινοτόμων επιχειρήσεων και δομών στήριξης της επιχειρηματικότητας με clusters επιχειρήσεων, start-up incubators, και άλλες πρωτοποριακές δράσεις που στηρίζουν τους τομείς που η πόλη έχει συγκριτικό αναπτυξιακό και οικονομικό πλεονέκτημα.
Δεύτερη η ενίσχυση της κινητικότητα στην πόλη: Αυτό σημαίνει έξυπνα μέσα μαζικής μεταφοράς, συστήματα κοινοχρήστων ποδηλάτων και δίκτυο ποδηλατοδρόμων, τεχνολογίες έξυπνων εισιτηρίων και κυρίως διαλειτουργικότητα και επικοινωνία των παραπάνω μέσων για να συμπληρώνει το ένα το άλλο.
Τρίτη η προστασία του περιβάλλοντος: Υιοθέτηση συστημάτων διαχείρισης των φυσικών πόρων με νέες τεχνολογίες και αύξηση του πρασίνου στις πόλεις, με δράσεις όπως είναι τα πράσινα δώματα, η εναλλακτική διαχείριση των τυφλών τοίχων κ.α
Τέταρτη η συμμετοχική και αποτελεσματική διακυβέρνηση: Ενσωμάτωση των πολιτών στις διαδικασίες και στην λήψη των αποφάσεων, υιοθέτηση πολιτικών ανοιχτών δεδομένων (open data) προς όλους, λύσεις ηλεκτρονικής διακυβέρνησης για την σχέση του πολίτη με τις υπηρεσίες.
Πέμπτη η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής: Αναβάθμιση κοινόχρηστου χώρου με συμμετοχικές διαδικασίες, καλύτερη εξυπηρέτηση με νέες τεχνολογίες, κοινωνικές υπηρεσίες με διαφάνεια
Έκτη οι δράσεις στήριξης στην κοινωνία: Υποστήριξη της κοινωνικής συνοχής με αναβαθμισμένες υπηρεσίες που στηρίζονται σε νέες τεχνολογίες, όπως ηλεκτρονική εκπαίδευση για ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας, ενίσχυση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και του «τρίτου τομέα» της οικονομίας.
Η μετάβαση μιας πόλης από το σημερινό καθεστώς διοικητικής και οικονομικής λειτουργίας στο μοντέλο ανάπτυξης που έχει διεθνώς χαρακτηριστεί ως «έξυπνη πόλη» απαιτεί: Την υιοθέτηση τεχνικών έξυπνου αστικού σχεδιασμού που δημιουργεί ζώνες συνοχής στην πόλη. Απαιτεί την ενεργοποίηση των παραγωγικών φορέων σε συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο με ικανό ορίζοντα. Την εφαρμογή τεχνικών και τεχνολογιών που έχουν αναπτυχθεί μέσα από τα διάφορα ερευνητικά προγράμματα «smart cities» και στοχεύουν στο αποτέλεσμα και την καλύτερη λειτουργία της πόλης.
Αυτό φιλοδοξούμε να κάνουμε και εμείς στον Πειραιά. Ως συνδυασμός στον «Πειραιά Νικητή» έχουμε επεξεργαστεί μία ολοκληρωμένη πρόταση για την αναπτυξιακή στρατηγική που υιοθετεί τη φιλοσοφία που έχει αναπτυχθεί διεθνώς για την στρατηγική των smart cities. Έχουμε δεσμευτεί με ένα καλά μελετημένο και πλήρως κοστολογημένο πρόγραμμα να προωθήσουμε εφαρμόσιμες και ρεαλιστικές λύσεις για τα θέματα της οικονομικής ανάπτυξης της πόλης, της προστασίας του περιβάλλοντος, της χρηστής και αποτελεσματικής διακυβέρνησης και της λειτουργίας της πόλης.
Βασική μας επιδίωξη είναι αξιοποιώντας τις δυνατότητες που υπάρχουν από ευρωπαϊκούς πόρους του νέου ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014 - 2020 και από εξειδικευμένα ευρωπαϊκά προγράμματα, να αναπτύξουμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για το πώς, ο Πειραιάς θα αξιοποιήσει την άρρηκτη σχέση που έχει με τη θάλασσα και τη ναυτιλία, για να ενισχύσει την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Συνοπτικά, το σχέδιο μας με μεθοδικά και οργανωμένα βήματα επιδιώκει, μέσα από δράσεις και δομές στήριξης της επιχειρηματικότητας, με στόχευση τη ναυτιλία, το θαλάσσιο τουρισμό, την κρουαζιέρα και το σύνολο της θαλάσσιας επιχειρηματικότητας, να καταστήσει τον Πειραιά διεθνές ναυτιλιακό κέντρο. Έτσι ώστε μέσω της νέας επιχειρηματικότητας που θα αναπτυχθεί και της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των υφιστάμενων, να δημιουργηθούν καινούργιες βιώσιμες θέσεις εργασίας στον Πειραιά.
Για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου κεντρικός είναι ο ρόλος του Λιμανιού του Πειραιά που αποτελεί συγκριτικό και στρατηγικό πλεονέκτημα για την οικονομική ανάπτυξη της πόλης μας. Γι΄ αυτό πιστεύουμε και προτείνουμε αντί για μια εισπρακτικού χαρακτήρα πώληση του ΟΛΠ, να υιοθετηθεί μια ευρύτερη στρατηγική ανάπτυξης του Λιμένα που θα στηρίζεται στην υιοθέτηση του ανταγωνιστικού μοντέλου παραχώρησης δραστηριοτήτων σε ιδιώτες μέσω πολυετών συμβάσεων.
Όλα αυτά έχουν σημασία για την ανταγωνιστικότητα και την αποτελεσματικότητα της τοπικής οικονομίας του Πειραιά και της εθνικής μας οικονομίας. Όπως επίσης έχουν σημασία και για την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Φιλοδοξία μας είναι να αλλάξουμε τη λειτουργία της πόλης και την κινητικότητα σ΄ αυτή. Υπάρχουν λύσεις που έχουν αναπτυχθεί από τη στρατηγική των «έξυπνων πόλεων» που έχουν εφαρμοστεί σε μεγαλύτερες και μικρότερες πόλεις από τον Πειραιά. Μπορούν να εφαρμοστούν και στη χώρα σας.
Θα σας δώσω ένα απλό παράδειγμα: Οι έξυπνες πόλεις δεν κάνουν μόνον τη ζωή των κατοίκων πιο εύκολη, αλλά βάζουν τον πολίτη μέσα στο «παιχνίδι» της καθημερινότητας, καθώς σχεδόν όλες οι πλατφόρμες ενημέρωσης έχουν διαδραστικό χαρακτήρα.
Χρησιμοποιώντας την κινητή τηλεφωνία οι πολίτες μπορούν να αναφέρουν ένα ατύχημα στην πόλη, ένα σπασμένο πεζοδρόμιο, έναν αγωγό νερού που τρέχει ή ένα αυτοκίνητο που ενοχλεί κατά τη στάθμευσή του. Οι πληροφορίες μεταφέρονται στη δημοτική αρχή, που μπορεί με αυτόν τον τρόπο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα το ταχύτερο δυνατόν.
Τo συμπέρασμα είναι ότι πολλά μπορούν να γίνουν. Οι δυνατότητες και τα μέσα υπάρχουν. Σε διεθνές επίπεδο μέσα από τις πλατφόρμες των smart cities της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μεγάλων ιδιωτικών εταιρειών η τεχνογνωσία και η τεχνολογία υπάρχει. Οι διαρθρωτικοί πόροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την περίοδο 2014 -2020 προβλέπουν συγκεκριμένες ποσοστώσεις για δράσεις που συνδέουν τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη με δράσεις προώθησης νέων τεχνολογιών και καινοτόμων εφαρμογών. Περίπου το 5% των διαρθρωτικών πόρων της Ε.Ε. για τη νέα περίοδο θα διατεθούν για δράσεις αυτού του χαρακτήρα. Εξειδικευμένα προγράμματα όπως είναι το Horizon 2020, COSME, ELENA παρέχουν ευκαιρίες και σημαντικές δυνατότητες.
Αυτό που χρειάζεται για εμάς, στην Ελλάδα και στον Πειραιά, είναι η βούληση και η απόφαση να δουλέψουμε συστηματικά και οργανωμένα για να αξιοποιήσουμε ευκαιρίες, τεχνογνωσία και δυνατότητες που βρίσκονται μπροστά μας. Αυτό αφορά όλους: Την κεντρική κυβέρνηση, του δήμους και τις δημοτικές αρχές, τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας και τις επιχειρήσεις, το χώρο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και την κοινωνία των πολιτών. Δεν είναι μια ανταγωνιστική σχέση. Είναι μια σχέση συνεργασίας, κοινής δράσης, κοινής στόχευσης. Εμείς στον Πειραιά είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε με αποφασιστικότητα και τόλμη.
Οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας είναι μεγάλες. Δεν υποστηρίζω ότι η αντιμετώπιση τους είναι εύκολη υπόθεση. Πιστεύω όμως ότι αν θέλουμε να οικοδομήσουμε ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο για την Ελλάδα είναι τώρα η ώρα να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε τολμηρά βήματα προς τα εμπρός.
Σας ευχαριστώ.
